آیا گفتن نام غیبت کننده و موضوع غیبت به فردی که از او غیبت شده مجاز است ؟

آیا گفتن نام غیبت کننده و موضوع غیبت به فردی که از او غیبت شده مجاز است ؟

حضرت آیت الله سید محمد حسینی شاهرودی به پرسشی غیبت و سخن چینی و نمامی پاسخ گفتند. متن پاسخ ایشان به این شرح است:

سوال :
آیا اجازه دارم که نام فرد غیبت کننده و مطالبی را که گفته به فردی که از او غیبت شده است بازگویی کنم ؟
 
پاسخ :
جایز نیست زیرا سخن چینی و نمامی هم حرام است.

 منبع:shafaqna.com

دستورالعمل قرآن برای جذب دیگران!

انسان با همه عظمت و توانایی و سرمایه، موجودی نیازمند است. او نیاز های فراوان و گوناگون دارد. راه رسیدن به موفقیت، شناسایی و تأمین آن نیاز هاست. زیرا نیاز ها مانند موج دریا، انسان را در تلاطم زندگی به این سو و آن سو می کشاند و در جهت دهی رفتار، نقش مهمی در تربیت شخصیت او دارد. روانشناسان نظریات متفاوتی راجع به نیازهای انسان دارند. اما قرآن بهترین نظریه را در رابطه با این مهم بیان کرده است.

تامین نیازهای اساسی
همچنانکه برای رشد و کمال نهایی بذر گندم و جو، ابر و باد و خورشید و خاک و باران لازم است تا آن بذر ناقص نماند ، انسان نیز اگر نیازهای روحی اش تأمین نشود مانند بذر گندمی می ماند که در صورت عدم تامین نیازهای خویش به نهایت و کمال نمی رسد و مانند میوه کال و نارس باقی می ماند که نه تنها برکت و ثمر ندارد ، بلکه علاوه بر اینکه در طول زندگی از حیات خود لذت نمی برد بالواقع مایه عذاب و ناراحتی دیگران نیز می گردد. سراسر وجود انسان فقیر و نیازمند است و منبع اصلی تامین فقر و نیاز خدای تعالی است

یَا أَیُّهَا النَّاسُ أَنتُمُ الْفُقَرَاء إِلَی اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ
ای مردم شما به خدا نیازمندید و خداست که بی‌نیاز ستوده است. (فاطر /15) 

مهمترین نیاز روانی انسان، نیاز به محبت است. چنانچه این نیاز در سنین مختلف به وسیله پدر، مادر، خواهر و برادر، خویشان و بستگان و دوستان، همسر و فرزندان تامین نشود ، به تنهایی عامل عمده ایجاد رفتارهای ناسازگارانه تلقی می گردد ، از این روست که خداوند منبع اصلی محبت و تأمین آن را محیط خانواده قرار داده است.

وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُم مَّوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ
و از نشانه‌های او اینکه از [نوع] خودتان همسرانی برای شما آفرید تا بدانها آرام گیرید و میانتان دوستی و رحمت نهاد آری در این [نعمت] برای مردمی که می‌اندیشند قطعاً نشانه‌هایی است.

إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدًّا
کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند به زودی [خدای] رحمان برای آنان محبتی [در دلها] قرار می‌دهد. (روم /21)

نیاز به محبت، نیازی فطری، روحی روانی است که در همه انسانها وجود دارد و این محبت موجب سلامت روان و تقویت اعتماد بنفس می گردد. رسول اکرم (صلی الله و علیه وآله) فرموده اند:محیط خانواده را محل رد و بدل کردن محبت قرار دهید.

اثرات تربیتی محبت
انسانی که در محیط و خانواده ای رشد می کند که شهد شیرین محبت را می نوشند و سیراب می شوند ، احساس امنیت بیشتری می کند ، روانی شاد و دلی با نشاط دارد. اصولاً چنین انسان هایی متعادل هستند. احساس محرومیت نمی کنند و پیوسته امیدوارند. خوش بین و خوش قلب، خیر خواه و انسان دوست می باشند.

از نظر اجتماعی، خونگرم، دارای ارتباط بهتر و موثرتر هستند. اعتماد به نفس دارند و از هوش عاطفی و خلاقیت بیشتری برخوردارند و چون طعم شیرین محبت و تکریم را چشیده اند ، قادرند این آب حیات را به دیگران نیز هدیه کنند.

محبت و دوستی
این سوال مطرح می شود که اگر کسی محبت ندیده می تواند این نقص را جبران کند؟

آری انسانی که در پرتو مکتب قرآن تربیت شود ، می تواند هم این نقص و کمبود را برطرف کند و هم سرچشمه محبت و رحمت شود و به دیگران محبت کند.

اگر می خواهید دوستتان بدارند ، دوست بدارید و دوست داشتنی باشید. زیرا ما نمی توانیم فقط برای خودمان زندگی کنیم. هزاران رشته ما را به همنوعان پیوند می دهد. به یاری همین رشته های حساس است که محبت را جذب می کنیم و به دیگران انتقال می دهیم.

در این جهان نیاز به دوست داشتن و ستایش شدن بیش از نان است. دوست داشتن عبادت است حضرت امیر (علیه السلام) می فرماید: هزار دوست کم است و یک دشمن بسیار.

شما می توانید با علاقمند شدن به مردم در طی دو ماه آن قدر دوست پیدا کنید که در عرض دو سال نمی توانید همان تعداد را به خود علاقمند سازید.

روش و دستورالعملی خاص وجود ندارد. شما دوست داشتن را فقط با دوست داشتن یاد می گیرید. جای تاسف است که کسی ما را دوست نداشته باشد ولی تاسف بارتر از آن ، این است که قادر نباشیم دوست بداریم.

زیرا عشق و محبت به دیگران امانت و هدیه الهی است که در دل های پر از کینه جای نمی گیرد زیرا دل های خودخواه ظرفیت نور الهی را ندارند.

دستورالعمل قرآن
مهمترین دستوالعمل آن چیزی است که می فرماید: ایمان و عمل صالح، محبت دیگران را به شما جذب می کند چرا که انسانها فطرتاً به سمت خوبی و پاکی گرایش دارند حتی اگر شما را نشناسند و شما به آنان محبت نکرده باشید ، خداوند محبت شما را در قلب آنان قرار می دهد و محبوب آنان می کند و محبوب دلها می شوید.

إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدًّا

کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند به زودی [خدای] رحمان برای آنان محبتی [در دلها] قرار می‌دهد. (مریم 96)

آری محبت داروی شفا بخش قلب های شکسته و روان های ناتوان است. رشته زرینی است که افراد اجتماع با آن به یکدیگر پیوسته می شوند .

یک کلمه محبت آمیز می تواند فصل زمستان انسان را گرم کند. تلخ کامی ها را شیرین، یأس را به امید و غم را به شادی و بدبختی را به خوشبختی تبدیل کند. برخورد محبت آمیز است که اوضاع را روبه راه می کند. بدون اظهار لطف و نوازش چه هستیم.

وَلَا تَسْتَوِی الْحَسَنَةُ وَلَا السَّیِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِی بَیْنَکَ وَبَیْنَهُ عَدَاوَةٌ کَأَنَّهُ وَلِیٌّ حَمِیمٌ

نیکی با بدی یکسان نیست [بدی را] آنچه خود بهتر است دفع کن آنگاه کسی که میان تو و میان او دشمنی است گویی دوستی یکدل می‌گردد. (فصلت 34)

قرآن می فرماید که با دشمنانت آنچنان رفتار کن تا آنان را به دوستان گرم و صمیمی تبدیل کنی.

منابع:
تفسیر نمونه – مکارم شیرازی
تفسیر نور – محمد حسن طباطبایی 

فضیلت و خواص سوره انعام

انعام، ششمین سوره قرآن است و دارای 165 آیه و مکی می باشد.در فضیلت این سوره از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم روایت شده است: «سوره انعام به یکباره بر من نازل شده و هنگام نزول، هفتاد هزار فرشته که در حال تسبیح «سبحان الله» و تمجید «الحمدلله» گفتن هستند آنرا مشایعت و همراهی کردند. هر کس این سوره را بخواند این 70هزار فرشته در شب و روز، به تعداد آیات سوره انعام بر او درود می فرستند. (1)

در روایتی دیگر از ایشان آمده است: «هرکس سوره انعام را قرائت نماید، برای او پاداشی از درّ، به وزن همه چهارپایانی که خداوند در دار دنیا آن را آفریده است، خواهد بود و به تعداد تمام درّها، صد هزار حسنه و صدهزار درجه به او عنایت می شود...» (2)

امام جعفر صادق علیه السلام نیز در این باره فرموده است: سوره انعام به صورت کامل و یکباره بر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نازل شده است. پس آن را عظیم و عزیز بدارید. زیرا در 70 جای آن نام خداوند برده شده است و اگر مردم می دانستند چه آثار و برکاتی در این سوره نهفته است ان را رها نمی کردند.(3)

آثار و برکات سوره انعام

1) در امان ماندن از آتش جهنم

ابن عباس گوید: «هرکس سوره انعام را در هر شب بخواند از جمله کسانی است که در روز قیامت در امان است و هرگز آتش جهنم را به چشم خود نخواهد دید...»(4)

2) برآورده شدن حاجات

امام صادق علیه السلام فرمودند: « هر کس به درگاه خداوند محتاج نیازی باشد و برآورده شدن آن نیاز را خواسته باشد، پس 4رکعت (2تا دو رکعت) نماز بگزارد و بعد از حمد سوره انعام را را بخواند و پس از فراغت از نماز بگوید:

« یا کریم، یا کریم، یا کریم، یا عظیم، یا عظیم، یا عظیم، یا اعظمُ من کلُّ عظیم، یا سمیعَ الدُّعاءِ، یا من لا تُغَیّرُهُ الایّامُ و اللّیالی، صلّ علی محمدٍ و آل محمد، وارحَم ضعْفی و فقری وَ فاقَتی وَ مسْکَنَتی، فانّکَ اَعْلَمُ بها منّی، و انت اعلمُ بحاجتی، یا من رَحِمَ الشیْخَ یعقوب، حین رَدَّ علیه یوسفُ، قرّةَ عَیْنِهِ، یا منْ رَحِمَ ایّّوبَ بعد حُلُولِ بلائهِ، یا من رحم محمداً وَ منْ الْیُتْمِ آواهُ، وَ نَصَرَهُ علی جبابرةِ قریشٍ وَ طَواغیتها، وَ امْکَنَهُ منهم، یا مُغیثُ، یا مُغیثُ، یا مُغیث» و این یا مغیث را چندین بار بگوید، سوگند به آن که جانم به دست اوست، اگر خداوند را پس از آن که این نماز را به جا آوردی و پس از قرائت این سوره، با این دعا بخوانی، و آنگاه از خداوند تمامی نیازها و حوائجت را بخواهی، نسبت به تو، مضایقه نفرماید و ان را به تو ببخشد ان شاء الله.»

هم چنین آورده اند: در روز چهارشنبه 70 مرتبه این ایه «هو الله الذی لا اله الا هو عالم الغیب و شهاده هو الرحمن الرحیم» رابخواند و بر اهل علم و قلم فائق آید و فتوحات برای او حاصل شود و حوائج او براورده می شود(5)

3) بهبود بیماری

امام باقر علیه السلام فرموده است: «هرگاه به بیماری ای دچار شدی و از آن می ترسی که به تو زیان برساند، سوره انعام را قرائت کن، زیرا با قرائت این سوره آنچه از این بیماری بیم داری به تو نخواهد رسید.»(6)

4) طلب آمرزش ملایک

روایت از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم: «هر کس نماز صبح را به جماعت بخواند و در جای نمازش نشسته و سه آیه اول سوره انعام را قرائت نماید خداوند 70 فرشته را مأمور می کند تا فرارسیدن روز قیامت خداوند را تسبیح گویند و برای او طلب آمرزش می کنند.»

امام رضا علیه السلام نیز فرمودند: «هر کس سوره انعام را بخواند فرشتگان برای او تا روز قیامت تسبیح می گویند.»(7)

5) مطیع شدن زن سرکش

آیه 142 سوره انعام را بر قطعه نانی نوشته و به زن سرکش بدهند تا بخورد ان شاء الله تعالی آن زن مطیع و فرمانبردار می گردد.(8)

6) تقویت حافظه

گویند برای تقویت حافظه آیه «61» انعام را بر تخم مرغی نوشته و تناول کنند.(9)

7) جهت آشتی کردن

برای آشتی کردن آیه «115» انعام را 3 بار بخواند و بر روی آن کس بدمد البته آشتی کند و عذر خواهد.(10)

ختم مجرب

پنجشنبه یا جمعه (روز یا شب) رو به قبله فاتحه بخواند و شروع به خواندن سوره انعام نماید تا آیه «مثل ما اوتی رسل الله» و برخیزد 2 رکعت نماز حاجت بخواند در هر رکعت بعد 7بار «حمد» 7بار «آیه الکرسی» و 7بار سوره«کوثر» بخواند و بعد از اتمام نماز سوره را از «الله اعلم حیث...» تا آخر سوره بخواند. آنگاه سر بر سجده نهد و 70 بار بگوید: «لا اله الا الله محمد رسول الله» و ملتمسانه از ذات باری تعالی حاجت بطلبد که رد حاجت محال است.(11)

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پی نوشت:

(1) مجمع البیان، ج4، ص5

(2) مستدرک الوسائل، ج4، ص298

(3) الکافی، ج2، ص622

(4) درمان با قرآن،ص 36

(5) تفسیرالعیاشی، ج1 ،ص383

(6)مکارم الاخلاق،ص363

(7)کنزالعمال، ح3516

(8) عشق محبت،ص98

(9)درمان با قرآن، ص39

(10) همان

(11)همان، ص38

منابع: «قرآن درمانی روحی و جسمی،محسن آشتیانی، سید محسن موسوی؛» و «درمان با قرآن، محمدرضا کریمی»؛ و «خواص القران،همایون پور صائب»

کدام نماز است که پذیرفته نمی شود؟

امام صادق(علیه السلام) فرمود: «نماز فرزندانی که با خشم به پدر و مادر خود نگاه می‏کنند ،قبول نمی‏شود گرچه والدین، نسبت به آنان کوتاهی و ظلمی کرده باشند .

نقش و اهمیت نماز در دین نشان دهنده عظمت و استحکام این حبل متین و ریسمان استوار میان زمین و آسمان است. ریسمان دیگر اعمال ارزشی برای صعود انسان به افق بلند سعادت کافی نیست; ولی نردبان نماز، افزون بر آن که به تنهایی وسیله عروج است، می تواند ثقل و سنگینی بقیه اعمال را نیز متحمل گردد. این حقیقت به جوهره نماز باز می گردد و با عدالت خداوند هیچ گونه ناسازگاری ندارد .

ماجرای نمازی که بر صورت صاحبش زده می‌شود
در ادبیات عرفانی و عبادی بین دو مفهوم «مقبول» و «صحیح» تفاوت بسیاری وجود دارد و هر کدام از این مفاهیم دارای مراتبی است .

نماز مقبول
«نماز مقبول» آن است که با خضوع و خشوع به‌جا آورده شود و آداب ظاهری و باطنی در آن مراعات شود. این نماز موجب تزکیة نفس و پاکی روح و روان می‌شود و تأثیر تربیتی و اخلاقی فراوانی دارد.

از این‌رو چنین نمازی را نماز اخلاقی نیز می‌گویند؛ نمازی که فرشتگان آن را با درخشندگی خاصی به پیشگاه خداوند متعال می‌برند و پروردگار عالم این نماز را می‌پذیرد.

نماز صحیح
نماز صحیح، موجب رفع تکلیف می شود و به سبب آن انسان در جهان آخرت مورد بازخواست قرار نمی‌گیرد. چنین نمازی را نماز فقهی نیز می‌گویند. نمازی که فرشتگان آن را در حالی که نورانیت و درخششی ندارد، به محضر ربوبی می‌برند و مورد قبول خداوند قرار نمی‌گیرد. پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) فرمودند:

«ان من الصلوه لما یقبل نصفها و ثلثها و ربعها و خمسها الی العشرون ان منها لما یلف کما یلف الثوب الخلق فیضرب لها وجه صاحبها و ان ما لک من صلوتک الا ما اقبلت علیهه بقلبک ؛

بعضی از نمازها نیمی از آن پذیرفته می‌شود، بعضی، یک سوم آن، برخی یک چهارم و بعضی یک پنجم تا آنجا که برخی یک دهم آن قبول می‌شود و بعضی از نماز ها همچون جامه کهنه پیچیده و بر صورت صاحبش زده می‌شود و نمازگزار بهره‌ای از نمازهایش نمی‌برد، مگر به اندازه‌ای که در هنگام خواندن آنها به خداوند توجه داشته است.»

در میان تعقیبات نماز ،‌تسبیح حضرت زهرا(سلام الله علیها) خیلی فضیلت دارد. امام صادق(علیه السلام) می‌فرمایند: تسبیح جده‌ام حضرت زهرا(سلام الله علیها)، بعد از نمازهای روزانه، نزد من از هزار رکعت نماز در هر روز برتر و محبوب‌تر است.

نمازی که با حضور قلب خوانده شود، ارزشمند و بسیار با اهمیت است. ممکن است در بعضی از نماز ها شخص نتواند خشوع در آن را مراعات کند.

در چنین مواقعی نمازگزار با رعایت خضوع ظاهری و به‌جا آوردن مستحبات، نظیر گفتن اذان و اقامه و خواندن ذکرهای اضافه بر ذکر اصلی در رکوع و سجده‌ها که در رساله‌های عملیه و کتب ادعیه آمده است، می‌تواند قبولی نماز خود را فراهم آورد. نمازگزار می‌‌‌‌تواند بعد از نماز با ذکر صلوات بر پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله)و خواندن تعقیبات؛ یعنی دعاهایی که بعد از نمازهای یومیه وارد شده است، بخشی از کاستیهای نماز خود را جبران کند. آن‌گاه آن نماز را به خداوند متعال عرضه نماید تا پروردگار با فضل و کرم خود آن را بپذیرد.

ذکری که از هزار رکعت نماز بالاتر است
در میان تعقیبات نماز، ‌تسبیح حضرت زهرا(سلام الله علیها) خیلی فضیلت دارد. امام صادق(علیه السلام) می‌فرمایند: تسبیح جده‌ام حضرت زهرا(سلام الله علیها)، بعد از نمازهای روزانه، نزد من از هزار رکعت نماز در هر روز برتر و محبوب‌تر است.

در مورد تعقیبات نماز، از آیت‌الله حصه‌ای(ره) یکی از علمای اصفهان تشبیه زیبایی نقل شده است. ایشان نماز را به بادباک کاغذی تشبیه می‌کردند و می‌گفتند: وقتی بادبادک دنباله‌ نداشته باشد به آسمان نمی‌رود. نمازی هم‌ که تعقیب نداشته باشد به عالم ملکوت نمی‌رود.

چگونه نمازی مورد قبول خداوند واقع می شود؟
به طور کلی قبولی عبادات به خصوص نماز مراحل بلکه شرایطی دارد. زیرا: گاهی عبادت صحیح است ولی رشدآور نیست مثل دارویی که شفابخش نیست.

در آیات و روایات شرایط و مراحل قبولی عبادات شش چیز ذکر شده که عبارتند از:
۱- شرط اعتقادی؛ ۲ -شرط ولائی؛ ۳ – شرط اخلاقی؛ ۴ – شرط اقتصادی؛ ۵ – شرط اجتماعی؛ ۶ – شرط بهداشتی.

شرط اعتقادی:
نمازگزار باید ایمان به خدا داشته باشد. قرآن در سوره نحل آیه ۹۷ می‏فرماید: «عمل صالح از زن و مرد با ایمان است که موجب زندگی پاک می‏شود.» و در سوره مائده آیه ۹۳می‏فرماید: «نداشتن ایمان مایه بی ثباتی اعمال است.»

شرط ولائی:
یعنی برخورداری از ولایت و رهبری صحیح و آسمانی همچون امام علی بن ابی طالب(علیه السلام) و فرزندان آن حضرت که همه بندگان خدا و بندگی ‏ها، نماز، حج و جهاد را در مسیر الهی قرار می‏دهد و به آنها جهت شایسته می‏بخشد. در حدیث است که امام باقر(علیه السلام) فرمود: «کسی که به خدا ایمان دارد و عبادت‏های طاقت فرسا انجام می‏دهد ولی امام لایقی از طرف خدا ندارد ، تلاش بی‏فایده است.»

شرط اخلاقی(تقوا):
خدا تنها از اهل تقوا می‏ پذیرد مثل داستان فرزندان حضرت آدم که هر دو قربانی کردند؛ ولی قربانی یکی پذیرفته شده و دیگری نه.

شرط اقتصادی: ادای حق مردم؛
ادای حقوق محرومان در درجه‏ای از اهمیت است که گاهی قبولی عبادت بستگی به آن دارد. پرداختن زکات با داشتن درآمد مشروع از این نمونه‏ هاست. امام رضا(علیه السلام) فرمودند: «هر کسی نماز بخواند ولی زکات نپردازد نمازش قبول نمی‏شود.»

امام صادق(علیه السلام) فرمود: «نماز فرزندانی که با خشم به پدر و مادر خود نگاه می‏کنند ،قبول نمی‏ شود گرچه والدین، نسبت به آنان کوتاهی و ظلمی کرده باشند .»

شرط اجتماعی:
خیرخواهی نسبت به دیگران، حفظ پیوندهای اجتماعی و اخوت میان مسلمانان و روابط شایسته و نیکو میان پیروان اسلام حایزاهمیت است.

شرط خانوادگی:
خوشرفتاری در امور خانوادگی و رعایت حقوق متقابل زن و شوهر، فرزند و پدر و نیز همسایگان را چنان مهم دانسته که بی‏ توجهی به آنها گاهی باعث بطلان عبادات می‏گردد.

در این زمینه امام صادق(علیه السلام) فرمود: «نماز فرزندانی که با خشم به پدر و مادر خود نگاه می‏ کنند، قبول نمی‏ شود گرچه والدین، نسبت به آنان کوتاهی و ظلمی کرده باشند.»

همچنین پیامبر اسلام(ص) فرمود: «هر کس زن بد رفتار و اذیت کننده‏ای داشته باشد، خداوند نماز و کارهای نیک آن زن را نمی ‏پذیرد، مرد نیز چنین است.»

آری وقتی ما از نردبان نماز به معراج می‏رویم که پایه‏ های آن روی زمین محکم باشد؛ ولی اگر روی یخ لغزنده یا زمین سست قرار داده شود بالا رفتن را مشکل یا غیر ممکن می‏ سازد. پس قبولی عبادات به خصوص نماز با شرایط و مراحل ذکر شده امکان‏ پذیر است.

نشان قبولی
در حدیث است که امام صادق(علیه السلام) فرمود: « هر کس دوست دارد بداند نمازش قبول شده یا نه ببیند که آیا نمازش او را از گناه و زشتی باز داشته یا نه، پس هر قدر که نمازش او را از گناه بازداشته به همان اندازه نمازش قبول شده است.»

منبع:islamquest.net

آیاتصاویری که ازامام حسین (ع) و حضرت ابوالفضل (ع) می کشند واقعی است یاخیر؟

چهره و تصویری که امروزه از حضرت ابو الفضل یا امام حسین و امامان دیگر وجود دارد، واقعی نیست، زیرا ترسیم چهره آنان مبتنی بر آن است که با بهره گیری از وسیله و ابزاری مانند دوربین عکاسی یا دوربین فیلمبرداری، به تصویر کشیده شود؛ و حال آن که در آن زمان این گونه ابزار و وسایل وجود نداشت . هم چنین وجود نقاشانی چیره دست در آن زمان که بتوانند چهره و شمایل ایشان را ترسیم و نقاشی کنند، ثابت نشده است و دلیلی بر این مسئله وجود ندارد.

به نظر می رسد چهره پردازی و تصاویری که از وجود ایشان دارند، با استفاده از متون تاریخی به وجود آمده است. برخی با مطالعه کتاب های تاریخی که شکل و قیافة ظاهری ابو الفضل العباس را تدوین نموده اند و با بهره گیری از خلاقیت و خیالات خود ،‌ چهره پردازی و تصویر سازی کرده اند..

منبع:
erfan.ir