خداوند آنگاه که انسان را آفرید، بی
راهنمایش رها نکرد که به هر سویی خواست برود و هر کاری خواست بکند، بلکه
سلسله ارسال رسل را تبیین کرد و همراه این پیامبران منبع هدایتی قرار داد
تا آدمی با تمسک جستن بدان ها؛ راه درست را از غلط باز شناسد و در مسیر
هدایت قدم بردارد تا به اوج برسد.
برخی پیامبران همراه کتابی آمدند تا از طریق آن بشارت و انذار دهند، تمام این کتب تصدیق کننده یکدیگر هستند و تضادی با هم ندارند.
پیامبر
آخرین نیز کتابی داشتند که معجزه ایشان محسوب می شد. معجزه پیامبر مکرم
اسلام از این باب، کتاب بود که عرب آن زمان ادیب و شاعر بودند و این کتاب
با چنین فصاحت و بلاغت و نظمی که بی نظیر است و در اوج؛ می توانست عرب ادیب
را شگفت زده کند.
در واقع خداوند باری تعالی طوری قرآن را نازل نمود که برای تمام زمان ها حرف و سخن داشته باشد نه فقط برای مردم زمان نزول.
قرآن
کریم کتاب هدایتی است و مسیر درست زیستن را آموزش می دهد و هر کس بدان
تمسک جوید، از خطا در امان می ماند. در واقع نزول قرآن مجید یعنی نزول
بهترین و برترین سخن که این سخن برتر غیر ذی عوج است و طبق آیه 23 سوره زمر
(...کتاباً متشابهاً مثانی...) است.
تفاسیری برای واژه متشابه شده است؛
یک اینکه قرآن از جهت آسمانی و از طرف پروردگار بودن شبیه کتب آسمانی دیگر است.
دوم اینکه از جهت فصاحت، بلاغت و نظم شبیه کتب قبلی است.
واژه
مثانی هم دارای معانی مختلفی است که شاید یکی از بهترین معانی این باشد که
آیات قرآن مفسر و مبین یکدیگر هستند. همه ما انسان ها وقتی در زندگی
دنباله رو کسی می شویم و از فردی تبعیت می کنیم؛ اگر از آن شخص خطا و
اشتباهی ببینیم که انتظارش را نداریم، قطعاً از مسیر خود برمی گردیم و در
انتخاب الگو تجدید نظر می کنیم.
حال چطور ممکن است خداوند عالمیان
که قرآن را برای هدایت بشر آفریده طوری نازل کند که در آن غلطی راه پیدا
کند یا دارای تناقض باشد یا منحصر در زمانی خاص و تنها برای عده ای خاص در
دورانی خاص حرف و سخنی داشته باشد؟
نکته قابل ذکر و مهم این است که
گاه برخی افراد می گویند این کتاب و آیات آن تنها مخصوص عرب جاهلی زمان
نزول است و برای آن ها کاربرد دارد زیرا آنها مردمی جاهل بودند بدین معنا
که مردمی بی فرهنگ وحشی و غارت گر بودند.
اگر این معنی را برای
جاهلیت بپذیریم باید سخن بالا را قبول کنیم و در این صورت قرآن تاریخ
اتقضاء پیدا می کند. پس باید بگوییم که جاهلیت به معنای مذکور نیست؛ البته
بحث بر سر معنای جاهلیت و جهل از حوصله این مقاله خارج است. فقط باید گفت
که جاهلیت از منظر قرآن به معنای بی فرهنگ امروزی نیست بلکه منظور از دوران
جاهلیت؛ زمانی است که پیامبر و وحی ای نبوده است و قرآن این دوران را فترت
می نامد.
این کتاب آسمانی هیچ گاه به اتمام نمی رسد و انتهایی
ندارد، کهنه و تکراری نمی شود و آنقدر مطالب متنوع و گوناگونی دارد که در
خواننده حالات گوناگون ایجاد می کند. یا آدمی شاد می گردد یا غمگین. گاه
ترس همه وجود انسان را می گیرد و گاه در درون انسان خشوع ایجاد می کند.
این ویژگی ها طبعاً به این دلیل است که از جانب بشر نیست و نقصان و کاستی بشر در آن دخالت ندارد.
(تَقْشَعِرُّ
مِنْهُ جُلُودُ الَّذِینَ یخَشَوْنَ رَبهَّمْ ثمُ تَلِینُ جُلُودُهُمْ وَ
قُلُوبُهُمْ إِلىَ ذِکْرِ اللَّهِ ذَالِکَ هُدَى اللَّهِ یهَدِى بِهِ مَن
یَشَاء) گاه آدمی با خواندن آیات مربوط به عذاب الهی دچار ترس می
شود و بر خود می لرزد و بلافاصله که آیات رحمت خداوند و بهشت او را زمزمه
می کند؛ آرامشی سراسر وجود او را می گیرد.
البته باید خاطر نشان کرد که این احساسات و حالات مربوط به افرادی است که آیات بر جانشان می نشیند و تنها ورد زبانشان نیست.
این
گونه افراد باور حقیقی به آیات الهی دارند و آن ها را تنها نقل داستان و
این گونه موارد نمی دانند، بلکه مطمئن هستند که این آیات حق است و حادث
شدنی.
آنان همراه قرآن هدایت می شوند؛ آنجا که غمی بر دل دارند،
آنگاه که دچار تزلزل و شک می گردند، آن هنگام که راه را برای اندک زمانی گم
می کنند در این کتاب می گردند و در این مصحف شریف می یابند.
(إِنَّمَا الْمُوْمِنُونَ الَّذِینَ إِذَا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ
قُلُوبهُمْ وَ إِذَا تُلِیَتْ عَلَیهْمْ ءَایَاتُهُ زَادَتهْمْ إِیمَانًا
وَ عَلىَ رَبِّهِمْ یَتَوَکلَّون ... أُوْلَئکَ هُمُ الْمُوْمِنُونَ
حَقًّا لهَّمْ دَرَجَاتٌ عِندَ رَبِّهِمْ وَ مَغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ کَرِیم)
(انفال /2-4) این افراد به حق مومنند و نزد پروردگارشان پاداش و اجری عظیم دارند.
واژه مثانی هم دارای معانی مختلفی است که شاید یکی از بهترین معانی این باشد که آیات قرآن مفسر و مبین یکدیگر هستند
(... وَ مَن یُضْلِلِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَاد) (زمر/23) افرادی که گمراه شدند و به گمراهی و ضلالت کشیده شدند، دیگر هیچ گاه هدایت نمی شوند.
این افراد همان کسانی هستند که از راه درست، راه الهی و هدایت روی گردانده و به مرور قلبشان تیره می شود. اینان مصداق (خَتَمَ اللَّهُ عَلىَ قُلُوبِهِمْ وَ عَلىَ سَمْعِهِمْ وَ عَلىَ أَبْصَرِهِمْ غِشَاوَةٌ وَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِیم) (بقره/7) هستند.
از کنار هم قرار گرفتن این دو قسمت: (خَتَمَ اللَّهُ عَلىَ قُلُوبِهِمْ وَ عَلىَ سَمْعِهِمْ وَ عَلىَ أَبْصَرِهِمْ غِشَاوَةٌ وَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِیم) (زمر/23)؛ می توانیم به این نتیجه برسم که؛
افرادی
که با قرآن مأنوسند و سعی بر عمل کردن به آیات آن دارند، حتی نصفه و نیمه
و هر روز چند آیه تلاوت می کنند، قطعاً در مسیر هدایت خداوند قرار می
گیرند و به مرور و با تلاش به اوج می رسند. قطعاً شیرینی آیات چنان در
جانشان می نشیند که جایگزینی برای آن نمی یابند؛ روز به روز انسشان با کلام
الهی افزوده تر می شود.
بیاییم برای قرار گرفتن در مسیر هدایت الهی با این کلام اخت شویم و در درک و فهم آن به اندازه توان و طاقت بشریمان تلاشی کنیم.
منبع:tebyan.net
