وقتمان را صرف تلاوت قرآن کنیم یا تدبر آن؟!

 

تلاوت قرآن, ثواب تلاوت قرآن, قرائت قرآن, ثواب قرائت قرآن, فضیلت قرائت قرآن, ترجمه قرآن, خواندن قرآن, خواندن قرآن,قرآن و اندیشه قرآنی

تلاوت قرآن بدون فهم و تدبر ثواب زیادی دارد یا فهم و تدبر قرآن بدون تلاوت قرآن؟ یعنی ما چه کار کنیم؟ در تلاوت قرآن وقت را صرف کنیم یا در خواندن ترجمه آن؟

از آن جا که قرآن کریم، کلام آفریننده انسان هاست با دیگر سخن ها تفاوت اساسى داشته و داراى آثار ویژه اى است که در هیچ کلام دیگرى یافت نمى شود.

خواندن قرآن و شنیدن آن حتى براى کسانى که با زبان عربى آشنایى نداشته و معناى آیات الهى را نمى فهمند به عنوان عملى نیک در پرونده اعمالشان ثبت شده، آمرزش گناهان، نورانیت دل و ثواب اخروى را در پى دارد.

افزون بر این، مطابق روایت امام صادق (علیه السلام) حتى نگاه کردن در قرآن نیز عبادت بوده و وجود داشتن یک جلد از قرآن در خانه، موجب طرد شیاطین از آن خانه مى شود. [1]

در حدیث مشهورى پیامبر اسلام (صلى الله علیه وآله) فرموده اند: خانه هاى خود را با تلاوت قرآن نورانى کنید؛ زیرا هر خانه اى که در آن قرآن، بسیار تلاوت شود خیر آن خانه زیاد شده و اهل آن گشایش مى یابند و آن خانه براى اهل آسمان نور افشانى مى کند چنان که ستارگان آسمان براى اهل دنیا نور افشانى مى کنند. [2]

با توجه به آثار مثبت یاد شده است که در آیات متعددى، سخن از تلاوت قرآن به میان آمده است مانند: «إِنَّ الَّذینَ یَتْلُونَ کِتابَ اللَّهِ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ أَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْناهُمْ سِرًّا وَ عَلانِیَةً یَرْجُونَ تِجارَةً لَنْ تَبُورَ»[3] اما باید دانست که گرچه قرآن کریم به دلیل آن که مبارک [4] است، براى هر یک از اقشار جامعه بهره مناسبى داشته و حتى تلاوت آن نیز روح افزا و دلکش است ولى حدیث تدبر در قرآن حدیث دیگرى بوده و قلّه رفیع آثار دنیوى و اخروى آن بسى مرتفع تر از آثار تلاوت بدون تدبر است.

سرّ مطلب آن است که غرض اصلى از نزول قرآن، هدایت انسان ها به سوى کمال و سعادت واقعى آنان است و این غرض تنها با عمل کردن به دستورات قرآن محقق مى گردد و عمل به قرآن میسر نیست مگر پس از فهمیدن آن چه قرآن در صدد بیان آن است و تنها راه رسیدن به این درجه از فهم، تدبر و تفکر در آیات الهى است.

در حقیقت تلاوت قرآن نیز مقدمه اى براى تدبر در آیات آن است. بى سبب نیست که قرآن کریم، خود نه تنها در بیش از سیصد آیه به تفکر و تذکر و تعقل دعوت کرده، [5] بلکه هدف از فرو فرستادن قرآن را تفکر،[6] تعقل [7] و تدبر در آیات الهى دانسته است. «کِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَیْکَ مُبارَکٌ لِیَدَّبَّرُوا آیاتِهِ». [8]

ثواب تلاوت قرآن همراه با تدبر، مسلما برابر با تلاوت بدون تدبر نیست، اکتفا کردن به تلاوت تنها، ما را از معارف عمیق و غذاهای روحانی این مائده آسمانی محروم می کند. چنان که امام علی ـ علیه السلام ـ فرمود: «لا خیر فی عادة لیس فیها تفکّر»

دقت به  چند نکته:
1. بدون شک بر اساس روایات و سیره عملی پیامبر و امامان ـ علیهم السلام ـ تلاوت قرآن به خودی خود امری پسندیده و دارای آثار تربیتی، معنوی و مادی در جسم، جان، و زندگی یک مومن است.

در روایات آمده است که هر چیزی زنگار می گیرد و نیازمند صیقل است، دل آدمی هم در هنگام زنگ زدگی با تلاوت قرآن جلا می یابد.

از طرف دیگر تلاوت قرآن، مقدمه انس با قرآن و انس با قرآن، مقدمه آشنایی و فهم معارف آن و فهم معارف و ارزش های قرآن، مقدمه عمل به آن و رسیدن به یک زندگی قرآنی است. از این رو نمی توان به بهانه تلاوت قرآن، از تدبر و تعمق در معارف آن چشم پوشید و یا به بهانه آشنایی با معارف آن از تلاوت آیات، غفلت کرد.

در حدیثی آمده است که امام سجاد ـ علیه السلام ـ فرمود: قرآن عهدنامه خداوند با انسان مومن است: از این رو سزاوار است که هر مسلمان دست کم در روز 50 آیه از این عهدنامه را بخواند و با گوش جان بیندیشد و به امر و نهی و مواعظ آن دل سپرده و عمل کند.

2. ثواب تلاوت قرآن همراه با تدبر، مسلّماً برابر با تلاوت بدون تدبر نیست، اکتفا کردن به تلاوت تنها، ما را از معارف عمیق و غذاهای روحانی این مائده آسمانی محروم می کند. چنان که امام علی ـ علیه السلام ـ فرمود: «لا خیر فی عادة لیس فیها تفکّر».

3. یک انسان مومن بدن شک هنگامی که برای زندگیش برنامه درستی را تعریف کند و در چنین برنامه ای سهم قابل توجهی به عبادت و انس با خدا قرار دهد، خواهد توانست هم از لذت تلاوت و نورانیتش با نام خدا بهره ببرد و هم با تأمل در ترجمه و مفاهیم آیات کریمه، عقل تشنه و روح گرسنه خود را از مائده آسمانی معارف قرآن سیر و سیراب کند.

4. پیشنهاد ما برای شروع، تلاوت 50 آیه در روز و تأمل در ترجمه و مفاهیم یک صفحه از قرآن و التزام به عمل به اوامر و نواهی آن است.

فضیلت و خواص سوره فصلت

فصلت و نام های دیگرش «حم ،السجده، المصابیح» 1 چهل و یکمین سوره قرآن است که مکی و 54 آیه دارد.

در فضیلت این سوره از نبی مکرم اسلام صلی الله علیه وآله وسلم نقل شده: هر کس سوره فصلت را قرائت کند، به تعداد تمامی حروف تشکیل دهنده این سوره ، ده حسنه به او داده می شود. 2

از امام صادق علیه السلام نیز روایت شده: قرائت سوره فصلت موجب نورانیت و سرور و شادی قاری آن در روز قیامت می شود و در دنیا به گونه ای زندگی می کند که همه او را ستایش کنند و به حال او غبطه بخورند. 3
 
آثار و برکات سوره

1) بهبود بیماری های قلبی
در تفسیر البرهان به نقل از رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم آمده: اگر سوره فصلت را در ظرفی بنویسد و سپس بشوید و بعد آن آب را با چیزی مخلوط کند و پس از خشک شدن آن را پودر کنند و به بیمار بخورانند به اذن خداوند خوب می شود. 4

 2) بهبود بیماری های چشم
از حضرت صادق علیه السلام روایت است: هر کس سوره فصّلت را در ظرفی بنویسد و با آب باران بشوید و با آن سرمه درست کند و کسی که درد چشم یا سفیدی چشم دارد از آن سرمه بکشد، از آن درد رهایی یابد و دیگر مبتلا نمی شود و اگر امکان سرمه کشیدن نباشد، با آن آب چشمانش را بشوید نیز مفید می افتد. 5

 3) بهبود درد شکم
روایت است از امام صادق علیه السلام: که مردی به نزد امام صادق علیه السلام مشرف شد و از درد شکمش در نزد ایشان شکوه کرد. امام به او فرمودند: برو دستت را روی جایی که درد می کند بگذار و سه بار آیات (42-41 سوره فصلت) را بخوان. انشاءالله خوب خواهی شد. 6

چه کار کنیم تا گره ها باز شود؟!

وقتی کاری را نمی توانیم انجام دهیم بهانه می آوریم و می گوئیم: یک دست صدا ندارد چرا که عقل سلیم تأیید می کند که انسان به تنهایی نمی تواند کاری را بکند و نیاز به یک یار و دوست دارد تا در نهایت نیازمندی، کمک کار او باشد.

او را حمایت کند و دست او را بگیرد. ما نیاز به یک دست داریم اما چه دستی؟ باید سری به آیات قرآن بزنیم تا ببینیم این ضرب المثل را تأیید می کند یا نه؟

معنای ید
واژه ید، به معنای قلمرو، اختیار ملک، بذل و بخشش قدرت و سلطه به کار رفته است و صفت ید در صفات الهی به معنای ظهور اراده و قدرت خداوند، تحت برنامه ای خاص و حکمت و مصالح است که این اراده و قدرت و سلطه که از ناحیه ذات مقدس خداوند متجلی می گردد، حاکم و نافذ و قاهر بر هر قدرت و قوت ظاهری بندگان است. (آیه 10، سوره فتح)

 عضوی به عنوان نماد قدرت
ید عضوی است که انسان به آن اعمال قدرت می کند به همین جهت دست کنایه از قدرت است.

وجود مقدس امیرالمۆمنین که ید الله است به این معناست که دست او مانند دست خدا و جانشین خدا قوی و کار ساز و نجات دهنده است گرچه می شود گفت انسانها همه ید الله هستند ولی نه مثل آن حضرت زیرا بشر خدا صفت است و جانشین خداست اصل نیروها و صفت ها را که بشر داراست از خدا می باشد و این صفات الهی باید در وجود انسان فعال شود زیرا همه بالقوه است و نهایت کمال انسان همین است.

 چرا گره در کار می افتد؟
یک دست صدا ندارد اما گاهی اوقات افراد زیادی به ما کمک می کنند اما چرا کار ما درست نمی شود. شاید آن دستی که مافوق و بالاتر از همه قدرت های پیدا و پنهان است به کمک ما نیامده است.

سرچشمه تمام خیر و خوبی ها
دستی باید فریادرس ما باشد که تمام خیر و خوبی از او جاری شود.

بِیَدِکَ الْخَیْرُ إِنَّکَ عَلَىَ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ (26 آل عمران)
دستی باید باشد که فضل و رحمت فقط بدست او باشد.

وَأَنَّ الْفَضْلَ بِیَدِ اللَّهِ یُوْتِیهِ مَن یَشَاءُ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ (29 حدید)
دستی باید باشد که تمام ملکوت عالم و فرمانروایی عالم در قدرت او باشد.

فَسُبْحَانَ الَّذِی بِیَدِهِ مَلَکُوتُ کُلِّ شَیْءٍ وَإِلَیْهِ تُرْجَعُونَ (یس 83)
چنین دستی باید دست انسان را بگیرد تا کارها به سرانجام و نتیجه برسد اما ما انسان ها اشتباهاً دنبال کسی می گردیم که مثل خودمان است و آنقدر که به بندگان خدا اعتماد و اطمینان داریم، نعوذ بالله به خدا اعتماد نداریم.

قرآن درباره اعتقادات یهود می فرماید:
وقتی یهودیان آیاتی را شنیدند که در آنها صدقات به قرض به خدا تعبیر شده بود که می فرماید کیست که به خدا قرض نیکویی دهد با ریشخند گفتند: دست خدا بسته است و نمی تواند برای نیازهایش در ترویج دین و زنده کردن دعوتش خرج کند و به همین خاطر از مردم قرض خواسته است. (64/ مائده)

این تفکر یهود یعنی بسته بودن دست خدا در برخی از حوادث چیزی است که از تعلیمات دینی آنها و تورات موجودشان خیلی دور نیست. آنان می گویند برخی از امور می تواند خدا را درمانده کند و مانع رسیدن به اهداف او گردد.

ما نیز گاهی در مورد باورها و اشتباهمان همین گونه فکر می کنیم و خدا را ناتوان و ضعیف می دانیم.

شأن نزول آیه
در ماجرای صلح حدیبیه وقتی که کار سخت شد و احتمال اینکه درگیری و جنگ شدید رخ بدهد قوت گرفت. مسلمین همچنین آمادگی داشتند غیر از یک نفر بقیه آمدند با پیامبراکرم (صلی الله و علیه وآله) در زیر درخت بیعت کردند.

قرآن می فرماید: در حقیقت کسانی که با تو ای پیامبر بیعت می کنند، جز این نیست که با خدا بیعت می کنند چرا که دست خدا بالای دست هاست.

قرآن می خواهد بگوید: شما که دستتان به دست پیامبر می دهید و بیعت می کنید، دست خدا روی دست هر دوی شماست زیرا که در زمان بیعت پیامبر دست خود را بالا می گرفت و مردم دستشان را پایین می گرفتند. همیشه دست پیامبر بالا بود و دست مردم پایین قرار می گرفت.

 چه کار کنیم تا گره ها باز شود؟
اگر انسان هر کاری را برای رضای خدا انجام دهد و دیگر منیّتی در او وجود نداشته باشد و هرچه هست فانی در خدا و حق باشد خداوند دست او را می گیرد اینجاست که یک دست صدا ندارد اما اگر دستی را که خدا انتخاب کرده بگیرد قدرت الهی پیدا می کند، گره ها باز می شود مشکلات حل می شود و دنیایی را آباد می کند.

نقاشی از چهره امام خامنه ای

حضرت امام خامنه ای را عاشقانه دوست دارم و به او عشق می ورزم. وقتی به چهره نورانی ایشان نگاه میکنم با تمام وجود حظ میبرم  و مطمئنم که نگاه کردن به این چهره پر نور عبادت است و خدا را شاکرم که عاشق رهبرم هستم .

سوال و جواب با رسول خدا(ص)

میخواهم داناترین باشم

فرمود:از خدابترس...

میخواهم از خالصان درگاه خداباشم

فرمود:شب و روز قرآن بخوان...

میخواهم از دشمن به من آفتی نرسد

فرمود:به خدا توکل کن...

میخواهم عمر من طولانی باشد

فرمود:صله ی رحم کن...

میخواهم فردابی قیامت ایمن باشم

فرمود:میان شام و خفتن به ذکر خدا مشغول باشم...

میخواهم به آتش دوزخ نسوزم

فرمود:چشم و زبان خود را ببند...

گناهانم به چه چیزی پاک میشود؟

فرمود:به تضرع در درگاه خداوند...

میخواهم روزی من وسیع گردد

فرمود:همیشه با وضو باش...

میخواهم خدای تعالی را درنماز حاضر بیابم

فرمود:در وقت ساختن وضو دقت کن...

میخواهم گورم تنگ نباشد:

فرمود:مداومت کن برسوره ی تبارک...

میخواهم مال من بسیار باشد

فرمود:مداومت کن به سوره ی واقعه در هر شب

میخواهم همیشه در سایه ی حق باشم

فرمود:با خلق خدا نیکی کن...