نماز آیات را چطور بخوانیم؟

نماز آیات دو رکعت است و در هر رکعت پنج رکوع دارد.

بر اساس احکام شرعی، عوامل وجوب نماز آیات عبارت است از: کسوف خورشید و خسوف ماه، زلزله و هر حادثه غیرعادى که باعث ترس بیشتر مردم شود؛ مانند بادهاى سیاه یا سرخ و یا زرد که غیرعادى باشند، تاریکى شدید، فرو رفتن زمین و ریختن کوه، صیحه آسمانى و آتشى که گاهى در آسمان ظاهر مى‌‏شود.

 نماز آیات را به چند شکل می‌توان خواند؛

اول؛ نماز آیات دو رکعت است و در هر رکعت پنج رکوع دارد. دستور آن این است که نمازگزار بعد از نیت، تکبیر بگوید و یک حمد و یک سوره تمام بخواند و به رکوع رود و سر از رکوع بردارد. دوباره یک حمد و یک سوره بخواند، باز به رکوع رود تا پنج مرتبه. بعد از بلند شدن از رکوع پنجم دو سجده نماید و برخیزد و رکعت دوم را هم مثل رکعت اول بجا آورد و تشهد بخواند و سلام دهد.

دوم؛ در نماز آیات نمازگزار می‌تواند، بعد از نیت و تکبیر و خواندن حمد، آیه های یک سوره را پنج قسمت کند و یک آیه یا بیشتر از آن را بخواند و به رکوع رود و سر بردارد و بدون این که حمد بخواند، قسمت دوم همان سوره را بخواند و به رکوع رود و همین طور تا پیش از رکوع پنجم سوره را تمام نماید. مثلا به قصد سوره «قل هو الله احد» بسم الله الرحمن الرحیم بگوید و به رکوع رود، بعد بایستد و بگوید: «قل هو الله احد» دوباره به رکوع رود و بعد از رکوع بایستد و بگوید: «الله الصمد» باز به رکوع رود و بایستد و بگوید: «لم یلد و لم یولد» و برود به رکوع، باز هم سر بردارد و بگوید: «و لم یکن له کفواً احد» و بعد از آن به رکوع پنجم رود و بعد از سر برداشتن، دو سجده کند و رکعت دوم را هم مثل رکعت اول بجا آورد. بعد از سجده دوم، تشهد بخواند و نماز را سلام دهد.

سوم؛ اگر هم نمازگزار، در یک رکعت از نماز آیات پنج مرتبه حمد و سوره بخواند و در رکعت دیگر یک حمد بخواند و سوره را پنج قسمت کند، مانعی ندارد.

چرا دعای برخی افراد مستجاب نمی‌شود؟

برآورده شدن حاجات و دعاها، شرایطی دارد که اگر رعایت نشوند، مستجاب شدن دعا برآورده نمی‌گردد و یا به تأخیر می‌افتد.

برآورده شدن حاجات و دعاها، شرایطی دارد که اگر رعایت نشوند، مستجاب شدن دعا برآورده نمی‌گردد و یا به تأخیر می‌افتد، که البته برآورده نشدند برخی از دعاها، دلیلی بر عدم توجه خدا به آن‌ها نیست، بلکه به این دلیل است که یا به صلاح فرد نیست یا اینکه خداوند متعال، شرایط بهتری را فراهم می‌سازد.

از مجموعه این روایات و روایات دیگرى که در این زمینه، بدون طرح سئوال، وارد شده است، به دست مى آید که وعده الهى در مورد مستجاب شدن دعاها بى قید و شرط نبوده است، بلکه دعا داراى شرایطى است که دعاکنندگان باید شرایط دعا راتحصیل، و موانع آن را از سر راه خود بردارند.

یکى از مهم ترین موانع اجابت دعا، عدم معرفت خداوند است، به عبارت دیگر، یکى از شرایط اساسى استجابت دعاها، شناخت خداوندى است که خوانده ماست و از او مى خواهیم که دعاى ما را اجابت کند. مگر مى شود انسان از کسى چیزى بخواهد که او را نشناسد؟!

دومین شرط اجابت دعا،نیّت صادق و پاک; و قلب با اخلاص و بدون ریا است. به این مناسبت امام صادق(ع) در حدیثى فرموده است: «اِنَّ الْعَبْدَ اِذا دَعا اللّهَ تَبارَکَ وَ تَعالى بِنِیَّنَة صادِقَة وَ قَلْب مُخْلِص اُسْتُجیبَ لَهُ بَعْدَ وَفائِهِ بِعَهْدِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ»; هنگامى که بنده خدا، با نیّت صادق و پاک و قلبى پر از اخلاص و صفا به درگاه خداوند روى آورد بعد از آن که به عهد و پیمانى که با خداوند منّان داشته، عمل نماید، خداوند دعاى او را مستجاب مى گرداند. عمل به عهد و پیمان خداوند که همان صفاى دل و اخلاص نیّت است شرط قبولى دعاست.

دعا شرایطی دارد که با مراعات آن‌ها  استجابت قطعی است؛ اهل بیت(ع) برخی از موانع و عوامل استجابت دعا را موانعی مانند حرام خوردن، گناه، عاق والدین شدن، سبک شمردن نماز، حق الناس و... فرموده‌اند. یکى از عوامل مهمى که رابطه انسان با خدای متعال را ضعیف نموده و مانع اجابت دعا می شود, نافرمانى از دستورهاى خداست.

حضرت على (ع) در دعاى کمیل چنین مى‌فرماید: «پروردگارا! گناهانى را بر من ببخش که موجب حبس و بالا نرفتن دعا مى‌شوند». و در جاى دیگر از همان دعا چنین مى‌فرماید: «اى آقا و مولاى من ! به عزتت قسم! از تو مى‌خواهم که بدى کردار و رفتارم موجب پوشیده شدن دعاى من از تو نشود».

امام باقر(ع) نیز در این باره فرمودند: «بنده حاجتى ازخدا طلب مى‌کند و مقرر مى‌گردد آن حاجت در زمانى برآورده شود; پس در این فاصله, او گناهى مرتکب مى‌شود و در نتیجه, خداوند مى‌فرماید: «حاجت این بنده برآورده نشود و از آن محروم شود; چون او خشم و غضب مرا برانگیخت و همین باعث محروم شدن اوست».

 استفاده از درآمد حلال و پاکیزه از دیگر شرایط اجابت دعا است که امروزه بیش از هرزمان دیگر لازم است به آن توجه شود. لقمه‌ى حرام تا 40 روز مانع استجابت دعا مى‌گردد. همچنین گناهان زیاد که منجر به قساوت و سنگدلى مى‏‌شدند از عوامل دیگر عدم استجابت دعا مى‌‏باشد. امام صادق (ع) مى‏‌فرماید: «خداوند دعایى که از قلب قسى برخاسته باشد اجابت نمى‏‌کند».  امام صادق (ع) فرمود: «همیشه مؤمن در خیر و آسایش است تا هنگامى که عجله نکند. در غیر این صورت ناامید مى‏شود و دعا را ترک مى‏کند. به درستى که بنده هنگامى که دعا مى‏کند خداوند متعال در صدد برآورده ساختن حاجت اوست تا زمانى که او عجله نکند».

اجابت برخى از دعاها به مصلحت انسان نیست!

اگرچه ما موظّف به دعا هستیم و باید نسبت به اجابت آن هم امیدوار باشیم; ولى باید توجّه داشت که برخى اوقات اجابت بعضى از دعاها به مصلحت انسان نیست، گاهى از اوقات انسان خیال مى کند که سعادت او در اجابت دعاست، در حالى که خداوند از روى آگاهى مى‌داند که شقاوت و هلاکت و نابودى او در آن است، اینجاست که چنین دعاهایى اجابت نمى‌شود.

در این زمینه، داستان عبرت آمیز و تکان دهنده ثعلبه انصارى که با اصرار فراوان بر خواسته اش که به مصلحت او نبود پافشارى کرد و اجابت آن باعث بى ایمانى و اعتراض به برخى قوانین الهى شد، درس بزرگى براى همگان است. گاهى جوانى به خواستگارى دخترى مى‌رود و جواب منفى مى‌شنود، او التماس و درخواست زیادى مى کند; لیکن با دعاهاى فراوان هم ازدواج او صورت نمى‌گیرد. دلشکسته و ناراحت به زندگى ادامه مى دهد. بعد از مدّتى متوجّه مى شود که خداوند چه لطف بزرگى به او کرده که دعایش را اجابت نکرده است، زیرا شاید ثمره آن ازدواج چیزى جز فرزندان فلج نبوده است.

بنابراین، از اجابت نشدن برخى از دعاهایمان نگران نباشیم، زیرا امکان دارد دعاى مورد نظر از همین قبیل باشد و علاوه بر آن، بنابر روایات معصومان(علیهم السلام): «دعاهایى که در دنیا مستجاب نمى شود، خداوند در آخرت معادل آن را به دعاکننده عطا مى کند».

پانوشت:

1- بحار الانوار،ج73،ص329

2- بحار الانوار،ج93،ص358

3- میزان الحکمه،ج3،ص875

4- اصول کافی،ج2،ص

شب یلدا | بدرقه پاییز به شیوه ایران باستان

گیسوی سیاه یلدا بر سرخ ها و زردها می گسترد تا آن همه تلألو رنگ و تقلای برگ را به سکوت و آرامش برف فرا خواند. خط پایان طلایی پاییز برای راهی شدن به سرزمین سپید... . شب آرامی که با طمأنینه، رهسپار شدن و از راه رسیدنی را هم زمان شاهد است. ظلمت باشکوهی که نیاکانمان بزرگش داشته اند و فرصتی نیکو دانسته اند برای لذت حضور. آن را با سرخی انار در سفالینه های آبی و غزل حافظ پیوند زده اند و با گرمای وجودشان فصل رنگ را بدرقه کردند و این میراث گران مایه  و سنت زیبا را در ریشه های فرهنگیمان به یادگار نهادند.

یلدا شبی برای با هم بودن...برای آنکه یاد بگیریم می توانیم با خانه ای گرم از محبت به استقبال سرمای زمستان برویم. می توانیم در کنار هم خاطرات خوشی برای خود بسازیم و کام خود را برای روزهای باقیمانده از سال شیرین نگاه داریم.

یلدا می آید تا به ما ثابت کند چراغ عشق هنوز هم در میان قلبهایمان فروزان است و دستهایمان را گرم نگاه می دارد. همه گرد هم می آییم و این جشن کهن ایرانی را به زیبایی هر چه تمام تر برپا می داریم.

همراه کارناوال باشید تا با هم نگاهی به آئین شب یلدا و تاریخچه آن بیاندازیم.

شب یلدا، شبی برای با هم بودن...

آخرین غروب پاییز (سی ام آذر ماه ) تا طلوع آفتاب روز بعد ( اول دی ماه ) که بلندترین شب سال است؛ ایرانیان بنا بر آداب و رسوم سنتی خود جشنی باشکوه در میان اقوام برگزار می کنند به این صورت که خانواده ها شبی شاد را درکنار هم می گذرانند، شاهنامه می خوانند، به خاطرات بزرگان گوش فرا می دهند، و تفعلی به  لسان الغیب می زنند.

معمولا شامی فاخر، تنقلات مرسوم و میوه های فصل را در کنار هم نوش جان می کنند. در مناطق سرد کشور، همه به دور کرسی گرم و زیبایی می نشینند و  از حضور هم لذت می برند.

امروز، که تنها چند ساعت تا فرا رسیدن شب یلدا در پیش است، همراه کارناوال باشید تا در کنار هم نگاهی بیاندازیم به شب یلدا در روزگاران گذشته، از فلسفه و دانستنی های آن بدانیم و با نحوه برگزاری آن در استان های مختلف آشنا شویم.

پیشینه یلدا

شب یلدا یک سنت باستانی است که در میان ایرانیان جایگاهی ویژه دارد. در مورد پیشینه اعیاد و مراسم نظری قطعی نمی توان داد اما بنابر نوشته های باقی مانده از گذشتگان، مورخین دلایلی را بیان می کنند.

در سالیان دور که مردم با کشاوزی امور زندگی خود را می گذراندند، با گذشت ایام، کارهای خود را بر اساس تغییر فصول و بلند و کوتاهی روزها تنظیم می کردند. از فصول گرم، روزهای بلند سال و تابش و گرمای خورشید استفاده بیشتری می کردند و کم کم بر این باور شدند که تابش خورشید و روشنایی روز، نماد نیکی می باشد و دشمن تیرگی و ظلمت است. اقوام آیایی دریافتند که بلندترین شب سال، شب اول زمستان است و بعد از آن روزها آرام آرام بلند می شود. به همین خاطر بلندترین شب سال را شب زایش خورشید ( مهر ) نامیدند و شروع سال نو را این شب قرار دادند.

در باور ایرانیان باستان، تاریکی نمادی از اهریمن و نور و روشنایی نماد خیر و اهورا مزداست. به همین خاطر در طولانی ترین شب سال برای نابودی اهریمن دور هم جمع می شدند وآتش می افروختند و به پایکوبی و شادی و گفتگو می پرداختند و سفره ای که آن را میَزد ( Myazd ) می نامیدند می گستراندند و در آن میوه های فصل، میوه های خشک و آجیل به اصطلاح زرتشتیان، لُرک ( Lork ) می گذاشتند و تا صبح بیدار می ماندند.

ستارگان و خورشید در آیین میترائیسم، بسیار مهم اند و از درجه و مقام بالایی برخوردار اند. مهر در یک حادثه نجومی متولد می شود. چهارم دی ماه هر سال را به بهانه تولد میترا در پرستشگاه های مهری، جشن می گیرند. تولد مهر را زمانی می دانستند که از آن به بعد خورشید، روزها بیشتر در آسمان می ماند و روزها بلندتر می شد. بلافاصله بعد از اول دی ماه روزها بلند می شوند بنابراین یلدا شب پیروزی خورشید یعنی ایزد مهر بوده است.

 این جشن از سرزمین ایران به روم باستان رسیده و آن ها نام جشن ساتوران را بر آن نهادند. برخی براین باورند که عیسی بن مریم (ع) در این شب به دنیا آمده است.

یلدا در برهان قاطع

یلدا کلمه‌ای است «سریانی» به معنای میلاد عربی که شب اول زمستان و شب آخر پاییز است ( اول ماه جَدی و آخر ماه قوس. جَدی دهمین برج فلکی و قوس نهمین برج فلکی ). این شب در تمام سال درازترین شب‌ها است و یا نزدیک به آن شب، آفتاب به برج جدی تحویل می‌کند و گویند آن شب به غایت شوم و نامبارک است و برخی گفته‌اند شب یلدا، یازدهم جدی است.

ابوریحان و بیان یلدا

دی ماه که آن را خورماه نیز می‌گویند و نخستین روز پس از این شب را به خرم‌ روز تعبیر می‌کنند یعنی روزی که نور از حد نقصان به حد زیادت خارج می‌شود و قدرت آدمیان رو به افزونی می‌نهد و پریان به فنا می‌افتند.

به گفته بیرونی به این مناسبت پادشاهان ایران لباس سفید به تن می کردند و خود را برادر کشاورزان و بزرگران می دانستند و هم سفره آنها می شدند و تشریفاتی را برای آنها اجرا نمی کردند. 

یلدا در ادبیات و اشعار شعرای ایرانی

یلدا که از رسوم کهن ایرانی است جایگاه ویژه ای را در ابیات فارسی دارد، شعرا معمولا تیرگی شب و طولانی شدن فراغ را به یلدا توصیف کرده اند. یلدا در برخی از اشعار اینگونه آمده است:

- او بر دوشنبه و تو بر آدینه        تو لیل قدر داری و او یلدا ( ناصر خسرو )                  

  - صحبت حکام، ظلمت شب یلدا است       نور ز خورشید جوی بو که برآید ( حافظ )     

- باد آسایش گیتی نزند بر دل ریش       صبح صادق ندمد تا شب یلدا نرود ( سعدی )  

- تو جان لطیفی و جهان جسم کثیف       تو شمع فروزنده و گیتی شب یلدا (خاقانی )

                                     - به صاحب‌دولتی پیوند اگر نامی همی جویی        که از یک چاکری عیسی چنان معروف شد یلدا ( سنائی غزنوی )                                        

شب یلدا یا شب چله ؟

یلدا واژه ای سریانی است به معنی تولد. ابوریحان بیرونی آن را به تولد اکبر یعنی تولد خورشید تعبیر می کند. او در کتاب آثارالباقیه روز اول دی را روز خور می نامد.

اما چله مخفف کلمه چهله نشان دهنده گذشت یک دوره است. در  ادبیات عامه دو چله داریم یکی در شروع تابستان و دیگری در شروع زمستان. هر دو دارای یک چله کوچک ( بیست روز ) و یک چاه بزرگ ( چهل روز ) اند.

چله بزرگ

چهل روز اول زمستان یعنی اول دی ماه تا ده بهمن را چله بزرگ می نامند. چله زمستان که می گویند همان چله بزرگ است که کنایه از سرما و شدت آن است.

چله کوچک

در ایران مرکزی چله کوچک از دهم بهمن تا آخر بهمن می باشد اما در قسمتهای دیگر ار هفدهم بهمن تا پنجم اسفند را چله کوچک می گویند.

تنقلات و خوردنیهای مخصوص شب یلدا

برای شب نشینی و دورهم بودن در این شب میوه ها و آجیل و تنقلات مخصوصی را تدارک می بینند. در هر نقطه از ایران با توجه به منطقه جغرافیایی خوراکی های خاص آن منطقه در سفره یلدا چیده می شود. انار و هندوانه، لبو، ازگیل، کدو حلوایی، سیب و مرکبات و... میوه های مخصوص این شب می باشند. در این میان انار و هندوانه در سفره شب یلدای همه شهرها دیده می شود. همه این میوه ها جنبه نمادین و شادکامی و برکت را دارند.

هندوانه

هندوانه یاد آور گرمای تابستان است و ایرانیان بر این باورند که خوردن هندوانه در این شب باعث می شود که در زمستان سرما به آنها غلبه نکند. با توجه به خواص هندوانه که سرشار از ویتامین های A و B و C می باشد، باوری درست در میان ایرانیان بوده و هست.

انار 

انار میوه ای شاداب کننده و خون ساز است. در سفره شب یلدا انار را به عنوان نماد شادی و زایش می گذارند. با توجه به خواص انار و ویتامین C موجود در آن انرژی تازه به انسان می بخشد و این خود یک زایش و شادی محسوب می شود.

آجیل شب یلدا

در این شب ایرانیان برای بیدار ماندن تا صبح و گذراندن زمانی شاد و مفرح بر سر سفره خود آجیل می گذارند تا با خوردن آن در کنار هم فضایی گرم و دلنشین داشته باشند.

خشکبار آجیل شب یلدا دارای انواع ویتامین‌های گروه E و B، روی، کلسیم، فسفر و پتاسیم، منیزیم، ویتامین A و پروتئین است. وجود این مواد در بدن موجب افزایش تراکم استخوان و جلوگیری از ریزش مو و چین و چروک پوست، درمان افسردگی، افزایش قدرت بینایی و رفع خستگی و گرفتگی عضلات می‌شود.

غذاهای مرسوم شب یلدا

در این شب معمولا خانواده ها سعی می کنند غذایی مفصل و لذیذ را تدارک ببینند چرا که در طول سال فقط شب یلداست که همه اقوام، پیر و جوان همه بر گرد یک سفره می نشینند و از حضور هم لذت می برند.

بنا بر سلیقه و منطقه زندگی غذاهای متفاوتی طبخ می شود مثلا سبزی پلو با ماهی، انار پلو، کلم پلوی شیرازی، زرشک پلو، خشیل و...

همچنین دسرهای متفاوتی از میوه های شب یلدا برای تزیین سفره مثل دسر انار و لبو و کدو حلوایی و... آماده می کنند.

چای نوشیدنی لذت بخش شبهای زمستان

در کنار همه این تنقلات و آجیل ها و صحبت های گرم در کنار هم، نوشیدن چای خوش رنگ و عطر ایرانی، لذت شب نشینی یلدا را دو چندان می کند و در کنار سرمای تازه از راه رسیده زمستان اوقاتی خوش و خاطره انگیز را خلق می کند.

هیاهو و شوق مردم در کوچه و بازار برای خرید شب یلدا

مردم در همه شهرها چند شب مانده به شب چله، خود را برای برپایی جشنی باشکوه آماده می کنند. در بازار و خیابان و میوه فروشی ها جمعیتی شاد و خندان دیده می شود. باید به میان مردم رفت و تکاپوی آن ها را برای هرچه بهتر برگزار شدن این شب دوست داشتنی دید. 

مراسم شب یلدا در شهرهای مختلف ایران

از آنجا که یلدا از آیین های سنتی و کهن ایران است همه ایرانیان آن را گرامی و بزرگ می دانند. مراسم شب یلدا تقریبا در هه جای این سرزمین  به یک شکل برگزار می شود اما در بعضی از نقاط با آدابی متفاوت برخورد می کنیم که ناشی از گستردگی سرزمین ایران و وجود خرده فرهنگهای مختلف است.

با برخی از فرهنگها اندکی آشنا شویم...

۱) استان آذربایجان شرقی

مردمان این خطه نیر مانند هموطنان خود در این شب حتما چیلله قارپیزی ( هندوانه شب یلدا ) می خورند.

خنیاگران محلی ( عاشیق های ) تبریز در این شب می نوازند و فی البداهه شعر می سرایند و ساز می زنند. اهالی تبریز اعتقاد جالبی دارند؛ آنها پوست میوه هایی که در شب یلدا نوش جان کردند را در آب روان ریخته و این عمل را خوش یمن و میمون می دانند. داستان های حماسی این مرز و بوم را بزرگ خانواده نقل می کند و دیگران به آن گوش می سپارند. خانه تکانی تا پایان چله کوچک صورت نمی گیرد چون معتقدند در طول دو چله نباید خانه تکانی کرد چون چله آن ها را نفرین می کند. 

در برخی از روستاهای هشترود و چاراویماق، مراسم شب های چله هر شب در یکی از خانه های اهالی ده برگزار می شود و در روستاهایی که جمعیت آن زیادتر است، این مراسم محلی یا کوچه به کوچه اجرا می شود. آجیل مخصوص آنها گردو و کشمش است چون موجب غلبه گرما در مقابل سرما می شود.

بیشتر آذری ها رسم دارند افرادی که نامزد هستند برای عروس تنقلات و میوه های شب یلدا و پارچه و هدیه ای از طرف داماد برای عروس را به صورت خوانچه به خانه عروس می برند ، و در آنجا به جشن و پایکوبی می پردازند. از طرفی دیگر پدر عروس باید سال اولی که دخترش را به خانه بخت می برند برای عروس شب چله ای ببرد.

غذایی که اکثر آذری ها در این شب دور هم میل می کنند، خشیل است. غذایی محلی با گندم و شکر و کره طبیعی. گرمای مواد این غذا بدن را در مقابل سرما ایمن می کند.

۲) آذربایجان غربی

در آذربایجان غربی رسمی بسیار قدیمی و جالب وجود داشته که امروز بسیار کمرنگ شده و شاید امروز فقط در خاطرات بزرگترها حضور داشته باشد. برگزاری جشن خدر نبی و قورتولوش بایرامی (عید نجات). در این جشن، جوانان روستا از خانه های اهالی، حبوباتی را جمع می کنند و آنها را با نمک آسیاب کرده وبه آن قوت می گویند . هر یک از جونان به اندازه هفت ناخن از این معجون خورده و می خوابیدند. خوابی که می بینند را برای بزرگان باز گو می کردند و آن ها نیز تعبیر خواب را برایشان می گفتند.

دختر ها با حبوبات آش نذری می پختند و در بین همسایگان پخش می کردند.

در شهرهای کرد زبان مثل نقده، پیرانشهر، اشنویه و مهاباد به خواندن اشعار کردی می پردازند. جوانان نیز به بازی سنتی جوراب‌ بازی و فنجان‌بازی مشغول می شوند. بارش برف در این شب را آن ها بسیار مبارک می دانند و نشانه برکت در روزهای آینده است.

در شهر تکاب زنان و دختران بر دست های خود حنا می بندند. مردم بر پشت بام های خود به جهت رونق و برکت در کسب و کار گندم برشته می ریزند. جوانانی که نامزد دارند شترکی می سازند بر پشت بام نامزد خود می روند و هدیه ای را از هواکش خانه با نخ پایین می فرستند. خانواده عروس نیز شترک او را پر از تنقلات می کنند.

غذای مرسوم این شب آش کشک است که به آن مقداری نخود و سبزی اضافه می‌کنند و در اصطلاح محلی به آن کاچی می‌گویند.

در سفره شب یلدای مرم آذربایجان غربی یک بشقاب پشمک، یک بشقاب حلوا، یک عدد هندوانه، یک عدد خربزه، نقل های معروف آذربایجان و... دیده می شود. شام نیز برنج تهیه می‌کنند. بعد از صرف شام پدر خانواده خوردنی‌ها را تقسیم می کند. دخترهایی که نامزد دارند از طرف نامزدشان خوانچه‌ای با دوازده بشقاب خوردنی که شامل یک بشقاب پشمک، یک بشقاب میلاخ، یعنی انگور نیمه خشک، یک عدد هندوانه، خربزه، یک بشقاب هم انار، و در بقیه بشقاب‌ها هم خلعتی عروس را می‌گذارند. پیراهن عروس و طلاجات در وسط خلعت قرار می گیرد.

۳) استان اردبیل

در این استان نیز مانند دیگر نفاط کشور، اقوام دور هم جمع می شوند و هندوانه، انار و تخمه می خورند. غذای مخصوص این شب ماهی‌پلو می باشد.

۴) استان اصفهان

اصفهانی ها دو شب را به عنوان یلدا جشن می گیرند. هندوانه میوه ی اصلی سفره یلداست که به خاطر شکل کروی آن نماد خورشید است. مردم اصفهان البسه و رختخواب های خود را در هوای آزاد و در مقابل خورشید پهن می کنند تا به عمو چله و چله زری تبریک بگویند. بردن خوانچه به خانه عروس در این شهر نیز مرسوم است.

اگر برف آمده باشد، دور هم برف و شیره میل می کنند. ماهی پلو نیز غذای مخصوص این شب در اصفهان است.

۵) استان خراسان

مردم خراسان در شب چله هویج، گلابی، انار و زیتون سبز می خورند تا در تابستان بعد از گزند جانوران مخصوصا نیش عقرب ایمن باشند.

مراسم کف زدن یکی از رسوم جالب توجه در میان اهالی خراسان است. به این صورت که ریشه گیاه چوبک را در آب می خیسانند و چند بار می جوشانند. این ماده را در ظرف بزرگ سفالی ( تغار ) ریخته و مردان و جوانان با چوبهای نازک آن را هم می زنند تا به صورت کف در آید. این کار را در محیط سرد انجام می دهند تا نتیجه کار چیزی شبیه گز شود. در آخر کف را با شیره شکر مخلوط می کنند و با پسته و مغز گردو تزییین می کنند تا قبل از اضافه کردن شیره شکر، جوانان می توانند کف را بر روی سر هم بپاچند و شادی کنند.

۶) استان تهران

در این استان مردم بسیار به بخت گشایی در این ایام اعتقاد داشتند و برای این نیت خانواده های دختر دار تشک و متکاهای خود را به چنبه زن می سپردند تا برایشان بزند تا اعلامی برای بخت گشایی باشد. در هنگامیکه چنبه زن دست از کار می کشید دختر را از میان کمان پنبه زن عبور میدادند.

قهوه خانه های تهران قدیم در این شب بسیار شلوغ می شد و اکثرا ترجیح می دادند شام را هم در قهوه خانه ها میل کنند.

۷) استان سیستان و بوچستان

در این استان نیز اهالی به خانه بزرگان می روند و پدر بزرگ ها و مادربزرگ ها قصه هایی را برای جمع تعریف می کنند. گرفتن فال حافظ، بازی های دسته جمعی و گفتن و خندیدن از سرگرمی های این شب در سیستان و بلوچستان است.

۸) استان فارس

اهالی فارس برای این شب سفره ای رنگارنگ و مملو از خوراکی ها تدارک می بینند که شامل مرکبات، هندوانه، خرما و رنگینک و... است. مهمترین رسم آنها حافظ خوانی است که به هیچ وجه فراموش نمی شود. کلم پلوی شیرازی غذای مخصوص این شب است.

۹) استان قزوین

در این استان نیز شب نشینی در خانه بزرگترها مرسوم است. بزرگان قزوینی بر این باورند که آوردن میوه های سرخ فام و خشک که به شب چره معروف است، شگون دارد و مایه برکت و فراوانی در آینده است. مادربزرگ ها باید شب چره را بیاورند، وقتی دیر کنند، کوچکترها باهم می گویند "هر که نیارد شب‌چِرِه - انبارش موش بِچَرِه". مادربزرگ نیز با شنیدن آن در آوردن شب چره عجله می کند.

مادربزرگ های این دیار باور جالبی دارند که اگر ننه سرما در این شب گریه کند از آسمان باران، و اگر گردنبند مرواریدش پاره شود، تگرگ و اگر پنبه های لحاف را بیرون بریزد، برف می بارد.

خوانچه بردن برای عروس نیز از آداب و رسوم قزوینی ها در شب یلداست. 

۱۰) استان کرمان

در این استان مردم به افسانه قارون باور دارند که در این شب قارون لباس هیزم شکن به تن می کند و برای خانواده های فقیر هیزمی می برد که این تکه های چوب به طلا تبدیل می شود و برکت و ثروت را به این خانه می آورد. 

 در سالهای اخیر جشن یلدا در کویرهای کرمان برگزار می شود. میزبان میهمانان خود را به کلوت می برد و شب را به جشن و پایکوبی می پردازند و صبح آن روز در شهر به گردش و چیدن سفره یلدا می می روند .

۱۱) استان کردستان

در این استان از سه ماه مانده به یلدا اهالی انگور و بادامی را روی شاخه‌هایی از چوب یا طناب از سقف اتاقی خنک می‌آویزند، تا شب یلدا به همراه سیب و گلابی نوش جان کنند. در سنندج بعضی از اهالی خربزه را در ترشی می اندازند تا شب یلدا به جای هندوانه میل کنند. خوانچه بردن برای نو عروس نیز از رسوم اهالی کردستان است.

۱۲) استان کرمانشاه

در گذشته که بارش برف در این استان زیاد بود کوچکترها به خانه بزرگترها رفته و برف را می تکاندند و بعد همگی به دور کرسی گرم جمع می شدند. آنها با خواندن قصه‌هایی از عشق جاودانه شیرین و فرهاد، رستم و سهراب، حکایت حسین کرد شبستری و اشعار زیبا و دلنشینِ شامی کرمانشاهی شبی خاطره انگیز را برای خود رقم می زدند. گرفتن فال حافظ از آیین مرسوم این شب در بین خانواده های کرمانشاهی است. سفره شب یلدا اهالی این استان علاوه بر میوه و آجیل، مملو از شیرینی های سنتی مثل نان برنجی، کاک و... است.

برای آشنایی با نان ها و شیرینی های سنتی کرمانشاه مطلب زیر را بخوانید: 

نان و شیرینی های سنتی کرمانشاه

۱۳) استان گیلان

خوردن هندوانه دسته جمعی و دور همی بسیار در این شب در استان گیلان مرسوم است. آنها هنگام بریدن هندوانه شعری با این مضمون میخوانند: "امشب شب چله/ خانم جیر (زیر) پله/ چاقو بزنیم/ هندوانه کله (سر)".

خوردنی به نام" آوکونوس" را برای این شب تهیه می کنند به این صورت که در فصل پاییز، ازگیل خام را در خمره می‌ریزند و آن را پر از آب می کنند و با نمک مخلوط کرده و در خمره را می بندند و در هوای گرم قرار می دهند تا شب یلدا.

۱۴) استان لرستان

در این استان خانواده ها دور هم جمع می شوند. خوراکی مخصوص این شب گندم شیره است که با خیساندن گندم در شیره به همراه نمک و زرد چوبه تهیه می کنند. مواد را بر روی ساج برشته می کنند و خلال بادام ، گردو ، کشمش ، سیاه‌دانه و کنجد به آن اضافه کرده و می‌خورند.

۱۵) استان مازندران

در مازندران نیز مردم برای این شب از قبل تدارک می بینند. اقوام دور هم جمع می شوند و تا پاسی از شب به گرفتن فال حافظ و شاهنامه‌خوانی و خوردن تنقلات و میوه، به‌ ویژه هندوانه، انار و ازگیل می‌پردازند.

۱۶) استان مرکزی

در این استان نیز یلدا بسیار باشکوه در میان خانواده ها برگزار می شده و معمولا مردم به دیدار سالخوردگان و بزرگان می رفتند. در گذشته یلدا را در سه شب متوالی به نامهای " چله‌بزرگه "، " چله وسطی " و " چله‌کوچیکه " در این استان برگزار می‌ کردند. یکی از رسوم جالب مردمان این خطه کشتن گوسفندی به نام " اتلیک " است به این صورت که روستاییان در تابستان از میان گوسفندانشان گوسفندی را انتخاب می کنند و تا شب یلدا آن را پروار می کنند. در این شب گوسفند را کشته و شامی مفصل و لذیذ به نام " اتلیک شامو " از آن تهیه می کنند و در کنار جمع خانواده نوش جان می کنند.

۱۷) استان همدان

فال سوزن از مراسم خاص این استان در یلداست. بانویی مسن در جمع شعر می خواند و دختربچه ای با تمام شدن هر بیت بر پارچه ای نو سوزن می زند و مهمان جمع شده در این محفل هریک شعرهای پیرزن را فال خود می دانند.

یلدا در ایران فرهنگی

هنگام گفتن از فرهنگ و آداب و رسوم ایران باید در نظر داشت که نقشه فرهنگی ایران با نقشه جغرافیایی امروزی آن متفاوت است و کشورهای همجوار کنونی در گذشته قسمتی از خاک ایران بودند پس در فرهنگ و مراسم سنتی با ما اشتراکاتی دارند.

کشورهایی چون پاکستان، افغانستان، شمال هند و کشمیر شب یلدا را مثل ما گرامی می دارند و به آن چله کلان می گویند. تاجیک ها این شب را بسیار مشابه مردمان امروزی ایران برگزار می کنند. مردمان مزار شریف در آخرین روزهای پاییز برای برگزاری این جشن لحظه شماری می کنند و یلدا را در کنار اقوام خود پاس می دارند.

سخن آخر

شما یلدا را چطور جشن می گیرید؟

در شهر شما شب یلدا با چه آداب و رسومی همراه است؟

نظرات و خاطرات یلداییتان را با ما به اشتراک بگذارید.

اس ام اس عاشقانه شب یلدا

 امشب را به نور قرنها قدمت جاری نگه داریم …
شب یلدا ، این شب زایش مهر و میترا ، شب زایش نور و روشنائی
بر تو ایرانی مبارک
– – – – –اس ام اس تبریک یلدا – – – – –  
باور به نور و روشنایی است ،
که شام تیره ،از دل شب یلدا
جشن مهر و روشنایی به ما هدیه  میدهد
یلدایتان مبارک
– – – – –اس ام اس تبریک یلدا – – – – – 
شب یلدا شد و میلاد خوش ایزد مهر
زایش نور از این ظلمت تاریک سپهر
شب یلدا شد و بر سفره دل باده عشق.
.رخ معشوقه و مدهوشی دلداه عشق
شب یلدایتان پرستاره و پرخاطره باد
– – – – –اس ام اس یلدا – – – – – 
هر چه از روشنی و سرخی داریم برداریم کنار هم بنشیینیم و بگذاریم که دوستی ها سدی باشند در برابر تاریکی ها
یلدایتان رویایی…روزهایتان پر فروغ،شبهایتان ستاره باران!
– – – – –اس ام اس تبریک یلدا – – – – – 
شب ولادت میترا ،الهه ی مهر بر آن شویم همانند پیشینیان
اهریمن وجودمان را مغلوب ساخته تا روشنایی مهر و محبت در دلمان جوانه زند و بذر عشق و
دوستی  طولانی ترین شب سال را منور کند.. یلدا مبارک
– – – – –اس ام اس تبریک یلدا – – – – – 
یلداست بگذاریم هر چه تاریکی هست هرچه سرما و خستگی هست تا سحر از وجودمان رخت بربندد  امشب بیداری را پاس داریم تا فردایی روشن راهی دراز باقیست شب یلدا مبارک!
– – – – –اس ام اس تبریک یلدا – – – – – 
شب یلدا همیشه جاودانی است
زمستان را بهارزندگانی است
شب یلدا شب فر و کیان است
نشان ازسنت ایرانیان است
یلدا مبارک
– – – – –اس ام اس تبریک یلدا – – – – – 
یلدا، دختر سیاه موی بلند بالا، یادگار نام وطن، میوه پائیز ایران و عروس زمستان، در راه است. او را بر سفره مهر بنشانیم و با نسل فردا پیوندش دهیم. ایرانی بودن را فراموش نکنیم. یلدا مبارکباد
– – – – –اس ام اس تبریک یلدا – – – – – 
شب یلد ا و وصف بی مثالش
خداوندا مخواه ،هرگز زوالش
شب یلدا فراتر از همه شب
نبینم هیچ کس افتاده در تب
شب یلدا زحزن و غم مبراست
شب یلدا مبارک
– – – – –اس ام اس تبریک یلدا – – – – – 
شب یلدا شب بزم و سرور است
شبی طولانی و غمها بدور است
شباهنگام تا وقت سحرگاه
بساط خنده و شادی چه جوراست
یلدا مبارک
– – – – –اس ام اس تبریک یلدا – – – – – 
امسال چه زیباست شب یلدای من  طولانی ترین شبی که به تو فکر مکینم و از یادآوری نگاه پر مهرت  شب سیاهم لبریز از نور عشق میشود معبودم یلدا مبارک
– – – – –اس ام اس تبریک یلدا – – – – – 
آری امشب شب یلدا است…..
شب فال…..
شب عشق…..
شب هندوانه…..
وشب آزادی وشب رهایی
چیزی به یادم نمی آید
جز اینکه
امشب شب تنهایی من است
یلدایت مبارک
– – – – –اس ام اس تبریک یلدا – – – – – 
من بلندای شب یلدا را
تا خود صبح شکیبا بودم
شب شوریده ی بی فردا را
با خیال تو به فردا کردم
چه شبی بود !؟
عجب زجری بود !؟
غم آن شب که شب یلدا بود
– – – – –اس ام اس تبریک یلدا – – – – – 
شب یلدای من آغاز شد….
نه سرخی انار نه لبخند پسته نه شیرینی هندوانه…..
بی تو یلدا زجر آور ترین شب دنیاست
بی من یلدایت مبارک
– – – – –اس ام اس تبریک یلدا – – – – – 
سهم من از شب یلدا شاید…
قصه ای از غصه  و انار سرخی که پر از دلتنگی ست
غم هایم بلند همانند شب یلداست
– – – – –اس ام اس تبریک یلدا – – – – – 
شب یلداست
دلم در خواب پروانه شدن بود
ولی افسوس
دلم در اوج رفتن روبه شمعی سوخت و من نالان
کنار سفره ای از عشق خالی …
شبی مایوس و سرگردان  دارم امشب
– – – – –اس ام اس تبریک یلدا – – – – – 
شب یلدا شد و رفتی و از غم خوانده ام
از این هجرت به آن شب گیسوان افشانده ام
گذشت اما هزاران شب از آن هجران و من
اسیر آن شب یلدای جانسوز مانده ام
– – – – –اس ام اس تبریک یلدا – – – – – 
شده یلدا مقارن با محرم
نمی دانم بخندم یا بگریم
مبارک، تسلیت عید و عزاتان
پس از شادی بخور یک ذره هم غم

منبع:damsaz.com



کاریکاتور شب یلدا (2)

کاریکاتور شب یلدا

کاریکاتور شب یلدا

کاریکاتور شب یلدا

کاریکاتور شب یلدا

کاریکاتور شب یلدا

کاریکاتور شب یلدا

کاریکاتور شب یلدا